Agile: Fundamentalne wartości, korzyści i techniki

Czym jest Agile?

Agile to zbiór iteracyjnych podejść do zarządzania projektami i tworzenia oprogramowania (“programowanie zwinne”). Koncentrują się one na podziale procesu na powtarzalne fazy i priorytetowo traktują satysfakcję klienta oraz elastyczność — zwinną adaptację do zmieniających się potrzeb. Techniki Agile nakierowane są na dostarczanie produktów lub usług wysokiej jakości w dynamicznym i płynnym środowisku.

Istnieje kilka różnych technik Agile, ale wszystkie mają wspólne cechy, takie jak szybkie i ciągłe dostarczanie produktów, współpraca, częsta wymiana informacji oraz otwartość na zmiany. Wszystkie także promują samoorganizujące się zespoły, wzmacniają pozycję jednostek i zalecają przejrzystą komunikację. Zapoczątkowane w środowisku tworzenia oprogramowania w latach 90-tych, techniki Agile przeniknęły do głównego nurtu w zarządzaniu projektami, zyskując popularność w większości środowisk pracy opartej na wiedzy.

Jaki wpływ ma stosowanie metod zwinnych na proces tworzenia oprogramowania lub produktu?

• Skuteczniejsza praca zespołowa: Agile kultywuje elastyczność, umożliwiając sprawne reagowanie na potrzeby klientów.
• Szybsze dostarczanie produktu: Iteracyjna produkcja i cykle sprzężenia zwrotnego umożliwiają skrócenie czasu produkcji.
• Bliższa współpraca z interesariuszami: Charakterystyczne dla zwinnych technik pracy aktywne zaangażowanie i współpraca z klientami pozwalają zmniejszyć liczbę zadań wymagających przeróbek.

Jakie są podstawowe wartości Agile?

Bazą wszystkich technik Agile jest opracowany w 2001 roku Manifest Programowania Zwinnego, zbiór zasad tworzenia oprogramowania promujący efektywne pisanie kodu, aktywną współpracę i nacisk na jakość tworzonych produktów.
Manifest ma cztery główne założenia:

• Ludzie i interakcje ponad procesami i narzędziami
  Wartość ta podkreśla znaczenie ludzi i ich komunikacji w projekcie. Skupić należy się na wzmacnianiu roli poszczególnych osób oraz umożliwianiu wszystkim efektywnej współpracy. Choć procesy i narzędzia są istotne, powinny one przede wszystkim wspierać, nie stanowić przeszkód — firma powinna promować otwartą komunikację, zachęcać do bezpośrednich interakcji i umożliwiać pracę zespołową.

• Działające oprogramowanie ponad szczegółową dokumentacją
  Manifest podkreśla znaczenie dostarczania namacalnych rezultatów, takich jak funkcjonalne oprogramowanie, zamiast poświęcania się nadmiernej dokumentacji. Nie znaczy to, że dokumentacja jest nieistotna, lecz że powinna być zwięzła, treściwa i wspierająca proces pracy, a nie dominująca nad nim. Na pierwszym miejscu powinno stać tworzenie działającego oprogramowania, częste testowanie i nacisk na dostarczanie klientowi maksymalnej wartości.

• Współpraca z klientem ponad negocjacją umów
  Jest to podkreślenie potrzeby aktywnego zaangażowania klienta i jego współpracy na każdym etapie procesu produkcji. Zamiast polegać wyłącznie na szczegółowych, zamkniętych umowach, Agile promuje bliską interakcję z klientami w celu lepszego zrozumienia ich potrzeb, poznania ich opinii i upewnienia się, że produkt spełni ich oczekiwania. Należy regularnie angażować klientów w dyskusje, zapraszać użytkowników do testów i burz mózgów, po czym iterować produkt na podstawie zebranych danych.

• Reagowanie na zmiany ponad realizacją założonego planu.
  Zmiany są nieuniknione, więc zamiast sztywno trzymać się ustalonego planu, ważniejsze jest bycie elastycznym, gotowym do adaptacji. Mowa tu o otwartości na informacje zwrotne, traktowanie zmian jako normalnej części procesu rozwoju oprogramowania oraz ciągłe dostosowywanie planów i priorytetów. W praktyce znaczy to regularne przeglądy i adaptacje kierunku projektu w oparciu o nowe informacje.

Autorzy Manifestu opracowali również zestaw dwunastu zasad pomagających w zastosowaniu podstawowych wartości:

12 zasad zwinnego tworzenia oprogramowania, źródło: agilemanifesto.org/iso/pl/manifesto.html

Jakie są najpopularniejsze metody Agile?

• Scrum
  W procesie opartym na Scrumie, członek zespołu pełniący rolę właściciela produktu tworzy listę zadań do wykonania, zwaną rejestrem (backlogiem) produktu. Zadania te dzielą projekt na krótkie iteracje — sprinty — trwające zazwyczaj od dwóch do czterech tygodni. Podczas każdego sprintu zespół realizuje zestaw priorytetowych zadań i codzinne omawia postępy na krótkich spotkaniach zwanych stand-upami. Spotkania te prowadzone są przez Scrum Mastera, który kieruje współpracą i wspiera zespół. Każdy sprint wieńczony jest dostarczeniem działającej wersji produktu, możliwej do zademonstrowania lub przekazania klientowi. Zespół organizuje także spotkanie retrospektywne by ocenić napotkane trudności i usprawnić proces na przyszłość. Jednym z największych atutów Scruma jest motywowanie zespołu do pracy w krótkich cyklach — wybieganie w przyszłość jedynie do końca trwającego sprintu wspomaga dobre morale i minimalizuje ryzyko błędów w projekcie. Jednak krótki czas trwania sprintu, choć pomocny w utrzymaniu skupienia, może też spodwodować, że zespół straci z oczu szerszy kontekst strategiczny i końcowy cel produktu.
  Scrum najlepiej sprawdza się w małych zespołach, do ok. 10 osób, zdolnych szybko reagować na zmiany i elastycznie dostosowywać swoje podejście.

• Kanban
  Metoda Kanban kładzie nacisk na wizualizację przepływu pracy i ograniczenie pracy w toku (WIP). Zadania przedstawiane są jako kartki na tablicy Kanban widoczne dla wszystkich członków zespołu. Zespół przesuwa je poprzez kolejne etapy takie jak np. rejestr, w toku, weryfikacja i ukończone. Aktywne etapy realizacji powinny mieć ustalony limit liczby zadań, pozwalając zespołowi skupić się na bieżących zadaniach, minimalizując straty typowo towarzyszące robieniu kilku rzeczy na raz. Dzięki temu zespół może pracować efektywniej, unikając utraty koncentracji i zapału.
  Kanban umożliwia ciągłe dostarczanie i zachęca zespoły do optymalizacji przepływu pracy przy każdej okazji. Do kluczowych zalet Kanbana należą eliminacja wielozadaniowości, możliwość ciągłego dostarczania, skrócenie czasów realizacji oraz pełna przejrzystość procesu i projektu.
  Dzięki minimalnym wymaganiom co do przepływu pracy i struktury zespołu Kanban może być stosowany w praktycznie każdym procesie biznesowym, niezależnie od branży i charakteru działalności.

• Szczupłe wytwarzanie oprogramowania
  (Lean software development)
  Przeniesione do świata rozwoju oprogramowania bezpośrednio z produkcji, Lean koncentruje się na minimalizacji strat i maksymalizacji wartości dostarczanej klientowi. Skupia się na eliminacji działań nietworzących wartości dodanej, usprawnianiu procesów oraz ciągłej poprawie wydajności. Rozwój oprogramowania oparty o Lean wymaga usunięcia wszystkich zbędnych elementów i czynności, przyspieszając proces, obniżając koszty i zwiększając jakość produktu.
  Zasady Lean często stanowią pierwszy krok zespołów w kierunku wdrożenia procesów Agile i można je z łatwością łączyć z innymi technikami zwinnymi.

• Programowanie ekstremalne (XP)
  XP na pierwszym miejscu stawia satysfakcję klientów, koncentrując się na znajdowaniu najprostszych i najszybszych rozwiązań dla ich potrzeb. Aby dostarczyć wysokiej jakości oprogramowanie, praktycy XP wykorzystują takie techniki jak ciągła integracja, testy jednostkowe, programowanie parami oraz częste wydania. Unikalną cechą XP jest testowanie kodu od samego początku, co znacząco zmniejsza liczbę błędów w finalnym oprogramowaniu.
  Programowanie ekstremalne najlepiej sprawdza się w zespołach pracujących w tej samej lokalizacji, pomagając tworzyć energiczne i motywujące środowisko pracy. Jednak nadmierne skupienie się na kodzie może prowadzić do pomijania lub zaniedbania elementów takich jak design i UX, co może negatywnie wpłynąć na doświadczenie końcowych użytkowników.

• Feature Driven Development (FDD)
  FDD organizuje proces pracy wokół konkretnych funkcji oprogramowania lub szerszych elementów — historyjek użytkownika — nad którymi zespół pracuje w danym momencie. Feature Driven Development kładzie nacisk na dogłębne zrozumienie danej domeny, jej cech oraz potrzeb użytkowników, co czyni ją uniwersalnym podejściem zarówno w rozwoju oprogramowania, jak i innych procesach biznesowych. Podobnie jak inne techniki zwinne, FDD ceni opinie klientów i wspiera iteracyjne, częste wydania. W FDD praca odbywa się według następującej sekwencji: tworzenie ogólnego modelu funkcji, przygotowanie listy funkcji, planowanie według funkcji, projektowanie według funkcji, aż po budowanie wg funkcji.
  Główną zaletą FDD jest możliwość szybkiej realizacji zadań i łatwego wykrywania błędów, co pozwala zespołom na częste dostarczanie produktów przy minimalnych zakłóceniach w procesie. Skupiony na funkcjach charakter FDD sprawia, że technika ta najlepiej sprawdza się w zespołach o jasno określonej hierarchii. Kluczowy członek zespołu może planować priorytety, decydując nad którymi funkcjami należy pracować w następnej kolejności. Metoda ta jest również szczególnie przydatna w dłuższych projektach, umożliwiając zespołowi skupienie się na pojedynczych funkcjach, sprzyjając utrzymaniu stałego postępu.

• Crystal
  Crystal to metoda zwinna wyróżniająca się spośród innych swoją elastycznością i zorientowaniem na człowieka. Pozostawia ona zespołowi pełną swobodę w wyborze procesu, bazując na przekonaniu, że to specyfika interakcji między członkami zespołu decyduje o jego wartości i sukcesie. Crystal nie jest rozwiązaniem uniwersalnym, a raczej zbiorem wskazówek jak dostosować proces do potrzeb konkretnego zespołu. Kluczową cechą Crystal jest pozwolenie jednostkom decydować o sposobie pracy, co wymaga wysokiego poziomu umiejętności komunikacyjnych od wszystkich zaangażowanych osób. Technika ta podkreśla znaczenie wartości takich jak Ludzie, Interakcje, Społeczność, Umiejętności, Talent i Komunikacja. Może występować w różnych wariantach, zależnie od wielkości zespołu.
  Jednym z wyzwań związanych z Crystal jest czasochłonność procesu definiowania odpowiedniego podejścia dla konkretnego projektu, co może wymagać istotnych nakładów energii, które w innym przypadku mogłyby być przeznaczone na samo programowanie czy testowanie. Mimo to Crystal, dzięki koncentracji na umiejętnościach ludzi i ich efektywnej interakcji, oferuje duży potencjał dla silnych i zgranych zespołów. Może natomiast nie być odpowiedni dla nowych lub niedoświadczonych grup programistycznych.

Wybór metody Agile odpowiedniej dla ciebie

Różne techniki Agile powstały z myślą o różnych potrzebach i typach zespołów. Czynniki takie jak wielkość zespołu, doświadczenie jego członków, lokalizacja, poziom współpracy, a także typ produktu i jego cykl życia mają kluczowy wpływ na to, które podejście będzie najbardziej skuteczne. W niektórych branżach zespoły muszą przestrzegać ścisłych wytycznych dotyczących przepływu pracy oraz procedur operacyjnych. Takie wymagania mogą ograniczać możliwość swobodnego wyboru metod zarządzania pracą, nakierowując na rozwiązania spełniające określone standardy. Dlatego przy podejmowaniu decyzji o wyborze techniki Agile tak ważne jest uwzględnienie zarówno specyfiki projektu, jak i wymagań organizacyjnych.

Prostym sposobem rozpoczęcia pracy z Agile dla każdego zespołu może być dostosowanie obecnego procesu do podstawowych zasad Lean oraz wizualizacja tego procesu z wykorzystaniem tablicy Kanban lub hybrydy Scruma i Kanbana, czyli Srcumbana.
Bez względu na preferowaną strukturę, praca z Agile polega przede wszystkim na przestrzeganiu kluczowych wartości, a nie na trzymaniu się sztwyno ustalonych reguł.
Wartości wspólne dla wszystkich technik zwinnych to:

• Projetkowanie iteracyjne i określone czasem,
• Intensywna komunikacja w zespole, jak i z klientem,
• Nieustanne poszukiwanie sposobów na usprawnienie procesu.

Agile doskonale sprawdza się w dynamicznych środowiskach, wspierając szybkie dostarczanie wysokiej jakości produktów i usług. Wspólnym motywem wszystkich technik Agile są szybkie i regularne wydania kodu, aktywna współpraca, częste pozyskiwanie informacji zwrotnej od klienta i otwartość na zmiany w założeniach projektu. Agile oddaje siłę jednostkom, promuje przejrzystą komunikację i wspiera samoorganizację zespołów. Dzięki temu metody Agile mogą pomóc w łatwiejszym osiąganiu celów oraz w lepszym zrozumieniu procesów, które napędzają pracę zespołu.